Doğalgaz nedir?
Petrolün bir türevi olan doğalgaz, aslında yer kabuğunun altındaki fosil kaynaklı bir çeşit yanıcı gaz karışımıdır. Dünyada hemen hemen tüm kıtalarda üretilebilme olanağına sahip doğalgaz zehirsiz, renksiz, kokusuz ve havadan daha hafif bir gazdır. Yanma sonucu çevreye verdiği zarar diğer yakıtlara göre çok daha azdır.
Doğalgaz taşıma, işletme, bakım maliyetinin düşüklüğü, depolama ve stoklama maliyetinin olmaması, emniyetli dağıtımı ve kullanımı açısından tüm dünyada yoğun olarak tercih edilmektedir. Doğalgazdan doğabilecek en önemli tehlike gaz kaçağıdır.
Doğalgaz nasıl oluşur
Organik maddelerin yeryüzünün alt katmanlarında ve milyonlarca yıl süren doğal dönüşüm sonrasında oluştuğu bilinmektedir. Üstelik herhangi bir işlem görmesine gerek kalmadan kaynağından çıkarıldığı gibi kullanılması mümkün olabilmektedir.
Ancak doğal gazın yanabilmesi için havayla %5-15 civarında karışım yapılması gerekmektedir. Eğer bu oranın altında ya da üstünde karışım yapılması durumunda doğal gazın yanması mümkün olmayacaktır.
Ayrıca en iyi yanma oranı %9 doğalgaz ve &91 hava karışımı ile elde edilebilmektedir.
Doğalgaz Tesisatı Nasıl Yapılır?
Doğalgaz Sayaç Montajı: Metalden esnek bağlantı elemanları kullanılarak sayaç bağlantılarında ön gerilme oluşumu mutlaka önlenmelidir. TS EN 331 standardına uygun gaz kesme vanası konulmalı ve olası bir tehlike halinde kullanıcının gaz kolay kesebilmesi için gaz kesme vanaların kolay ulaşılabilir yükseklikte (180-220 cm) monte edildiğine dikkat edilmelidir. Sayaçlar duvardan 2 cm boşluk bırakacak konsollar ile monte edilmelidir. Sayaçlar gaz dağıtım şirketlerinin çalışanlarının rahat okuyabilmeleri ve arızlara kolayca müdahale etmeleri için aydınlık, rutubetsiz, donmaya karşı korunan ve çok sıcak olmayan yerlere konulmalıdır.
Duvar ve Döşemeden Doğalgaz Borusu Geçirme: Duvar ve döşeme geçişlerinde dikkat edilmesi gereken en önemli konu borunun dışına boru kılıfının geçirilmesidir. Gaz borusu ve koruyucu kılıf borusunun mutlaka eş merkezli olması sağlanmalı ve kılıf borusunun iç çapı, gaz borusunun dış çapından en az 2 santim daha büyük olmalıdır. Koruyucu kılıf boru, bina dış duvarının içine yağmur vb. suları tam sızdırmaz olacak biçimde yerleştirilmelidir. Duvarın dış ve iç tarafından yaklaşık 1 santim, döşeme geçişlerinde ise üstte 2 santim, altta (tavan) 1 santim taşması sağlanmalıdır. Kılıf, geçtiği yere çimento harcı veya alçı ile sabitlenmeli, kullanılacak kılıf malzemesi duvar geçişlerinde sert plastik ya da çelik olmalı, döşeme-kat geçişlerindeyse sadece çelik kılıflar kullanılmalıdır.
Bina İçi Doğalgaz Tesisatının Bölümleri
Doğalgaz ile ilgili genel bilgilerden sonra doğalgaz tesisatının hangi parçalardan oluştuğuna değinelim.
1. Doğalgaz tesisatı ana vanası
Binaya verilen gazı tamamen güvenli şekilde kesebilmek veya binada yer alan bir daireye giden gazı kontrol edebilmek maksadıyla hat başına yerleştirilen bir bağlantı aparattıdır. Binalarınızda özel sızdırmazlık özelliğine sahip TS EN 331 ve TS 9809 normlarına uygun küresel vanalar kullanıldığından emin olun.
2. Dağıtım borusu
Ana emniyet vanası ve regülatörden hemen sonra başlayan dağıtım boruları, gaz sayaçlarının giriş bağlantılarına kadar düşey veya yatay olarak konumlanır.
Doğalgaz Tesisatı
Doğalgaz Tesisatı
3. Kolon borusu
Düşey olarak konumlanan borulardır.
4. Sayaç bağlantı hattı
Kolonlar ile sayaç girişi arasında bulunan boru bloğudur.
5. Tüketim hattı
Sayaçtan en son ayırım noktasına kadar olan ana borudur.
6. Ayırım hattı
Tüketim hattından çıkıp ve cihaz bağlantı vanasına kadar olan borulardır.
7. Cihaz bağlantı hattı
Cihaz bağlantı vanasından cihaza kadar olan hattır.
Doğalgaz tesisatı ile ilgili boruların döşenmesinde nelere dikkat edilir?
Sızdırmazlık: Tüm bağlantılarda amacına uygun sızdırmazlık malzemeleri ile sızdırmazlık macunu, keten gibi malzemelerin kullanılması önem arz eder. Tüm doğalgaz tesisatlarının projeye uygun olarak döşenmiş olduğundan emin olun. Ayrıca yetkili tesisat firması ve gaz kuruluşu yetkilileri tarafından doğalgaz tesisatının test edilme durumunu mutlaka sorgulayın.
Konum: Doğalgaz tesisatına ait boruların erişilebilir olması acil durumlarda müdahale edilebilmesi ve dönemsel kontrollerin yapılabilmesi açısından önemlidir. Borular asansör boşlukları, havalandırma kanalları gibi kapalı alanlarda konumlanmamış olmalıdır.
Güvenlik: Tüm boruların ve doğalgaz tesisatını oluşturan elemanların korozyona ve mekanik darbelere karşı tam olarak korunmuş olması gerekir. Gaz taşıyıcı çelik borular binaya bir tehlike anında kolayca ulaşılabilen bir noktadan giriş sağlamalıdır. Elektrik akımlarına karşı doğru uzaklıklarda bulunmalı, gerekli yalıtım işlemlerinden geçmiş olmalıdır.
Gaz kaçak dedektörü nedir?
Gaz kaçak dedektörü, ortamdaki gaz sızıntısı yoğunluğunu ölçmek için tasarlanan bağımsız bir gaz alarm cihazıdır. Gaz sızıntısı belirli bir değere ulaştığı anda, ışıklı ve sesli uyarı veren kaçak gaz dedektörleri, doğalgaz kaçaklarının verebileceği zehirlenmeler, patlamalar ve yangınların önüne geçilmesine olanak tanır.
Daireniz içerisindeki doğalgaz tesisatında acil tamirat gerektiren durumlarla karşılaştığınızda, ivme mekanik olarak, size profesyonel bir tesisatçı göndererek sorunu hızlı ve garantili bir biçimde çözer.
Doğalgaz Borularının Döşenmeside Dikkat Edilecek Hususlar
Gaz Borularının Erişilebilirliği: Doğalgaz borularını açıktan görülebilecek ve kolayca ulaşılabilecek şekilde döşemeye dikkat edilmelidir. Sıva altına doğalgaz tesisat borusu döşenmemelidir. Doğalgaz iç tesisat boruları, taşıyıcı yapı elemanı olarak kullanılmamalı ve gaz boruları kapalı hacim, asansör boşlukları, havalandırma içinden geçirilmemelidir. Gaz boru bağlantı elemanlarıyla yapılmış dişli bağlantılarda mutlaka amacına uygun plastik esaslı sızdırmazlık malzemeleri kullanılmalı veya sızdırmazlık macunu ile birlikte keten kullanılmalıdır. Malzemeler gerekli olan standarta (TS EN 751 – 2) standardına uygun olmalıdır. Gaz taşıyıcı çelik borular binaya mutlaka bir tehlike anında kolayca ulaşılabilen bir yerden girmelidir. Buradaki ana gaz borusu ve ana kapama vanası hasar görmeyecek şekilde darbelere karşı monte edilmiş olmalıdır. Bu yer bina deposu ve oturma yeri olarak kullanılmamalı kapama vanası küresel çelik vana olmalı ve muhafaza içine alınmalıdır.
Doğalgaz boruları boru çapları göz önünde bulundurularak uygun aralıklarla düşey borularda kelepçelerle, yatayda döşenen borularda ise hem kelepçe hem de konsollarla tavan ve duvarlara sağlam bir şekilde tespit edilmelidir. Kullanılacak kelepçeler duvarlara çelik dubeller ile konsollar ise beton harç ile tutturulmalıdır. Doğal gaz tesisat boruları tüm zayıf akımla çalışan telefon, zil ve kablolu TV vb. kabloları ile bunların bağlantıdan en az 15 santim mesafede olmalıdır. Kuvvetli akımla çalışan bina elektrik tesisatları, elektrik sayaçları, priz, anahtar, elektrik cihazları ve benzeri ile bunların bağlantı buatlarından da en az 15 santim mesafeye çekilmelidir. Çapraz geçişlerde elektrik tesisat sıva altına konulmalı eğer bu sağlanamıyorsa gaz borusunun dış yüzeyi belli bir mesafede elektrik akımına ve sıcaklığa karşı yalıtıcı bir malzeme kaplanmalıdır. Gaz borularını kendi amacı dışında (elektrik, topraklama hattı vb) kullanması engellenmelidir. Gaz boru bağlantıları yanmaya karşı emniyetli olmalı ve gaz boru bağlantılarının taşıyıcı kısımları yanmayan malzemeden yapılmalıdır. Gaz boruları, ulaşılması güç kapalı hacimler içinden geçirilmemelidir.
Boruların korozyona (paslanmaya) karşı korumasının önemi çok büyüktür. Gaz tesisatının korozyona karşı korunması her şeyden önce gaz tüketim cihazlarının kullanım güvenliğini sağlamaktadır. Korozyona karşı önlemlerin yetersiz olduğu tesisatlar kısa zaman içinde tahrip olur, gaz kaçakları oluşturur. Bina içlerindeki gaz boruları uzun süre normal yapı nemliliği değerinin üzerinde bulunan nem ile temasta bulunmayacak şekilde döşenmelidir.
Gaz tesisat borularının, yüksek gerilimle çalışan işletmelerde koruma ve topraklama amacıyla kullanılması yasak ve tehlikelidir. Tam tersine doğalgaz iç tesisatındaki statik elektrik topraklanarak alınmalıdır.
Asma tavan içlerinden ya da duman bacalarından, asansör boşluklarından, çöp ve yanıcı madde depolarından, davlumbaz içlerinden, içine girilmesi ve erişilmesi imkânsız yerlerden, aşırı aydınlıklardan (üstü kapalı veya açık) geçirilmemelidir.
